Recuperan de una finca cinco piezas de un sistema hidráulico del convento franciscano que datan del siglo XVI

Recuperan de una finca cinco piezas de un sistema hidráulico del convento franciscano que datan del siglo XVI
Diario de Arousa-2019-11-13-009-60fb080c

El Concello de Cambados extrajo ayer de una finca en el entorno de la Praza de Beleco cinco antiguas piezas de piedra que habían formado parte de una canalización hidráulica del siglo XVI, en el complejo del convento franciscano y que funcionaban ahora únicamente a modo de marcos o cierres para impedir el paso de vehículos a unas parcelas. La retirada se hizo tras un acuerdo con los propietarios del recinto, con la intención de que el Ayuntamiento recupere y rehabilite estas estructuras y las instale en los jardines de la iglesia parroquial de Santa Mariña Dozo, donde se recreará cómo funcionaba el mecanismo para el transporte de agua.

La medida fue emprendida por el área municipal de Patrimonio, que acaba de asumir el edil Xurxo Charlín. Él mismo recordaba ayer que, desde 2011, la puesta en valor de estos elementos había sido reclamado por el historiador Gumersindo Mosteiro.

Esto será posible ahora, a través del acuerdo con los propietarios de la finca, Ramón Durán y María del Carmen Durán Martínez, que han cedido estas piezas gratuitamente.

En un poema de Cabanillas

Dichos objetos tienen aún mayor interés, dado que el propio Ramón Cabanillas se refirió a la huerta de los frailes y al sonido del agua que la recorría, por estas conducciones, en el poema “O sábado na escola”, publicado en “Vento Mareiro” en 1915. También se ocupa de esta estructura Armando Cotarelo Valledor, en su libro “El Convento de Cambados: Noticias Históricas” en 1932.

La estructura y su historia

Desde la Concellería de Patrimonio se hacían eco ayer de las investigaciones del historiador Mosteiro. Según esto, las piezas formaban parte de un sistema hidráulico del convento franciscano de la Concepción, de las últimas décadas del siglo XVI. El agua se obtenía de “dúas minas furadas, nun extremo da horta do pazo da Capitana ou Granxa de Pérez, que deita nun estanque, dúas canles labradas en pedra e un lavadoiro dentro da eira deste pazo, todo impecablemente conservado ata o día de hoxe. As canles, tras se uniren nunha única peza que alimentaba un estanque, corrían polo camiño do Sabugueiro en dirección ao convento ata unha distancia duns 700 metros, entrando pola parte norte da horta dos frades. Xa dentro do recinto amurallado era utilizada esta auga para a rega das froiteiras, leiras de cereal e horta de verduras e legumes, así como para as fontes, lavadoiro e servizo da igrexa, contando con varias bocas, das que se conservan dúas”.

El sistema de conducciones fue citado por Ramón Cabanillas y también por Cotarelo Valledor

La descripción del sistema añadía que “a fonte de maior calidade é a que serve na antesancristía, composta por unha pía superior onde deita a auga procedente das canles por gravidade, labrada na fronte cunha liña de bolas e dúas testas de anxos coas ás enlazadas mediante unha guirlanda, coas testas hoxe desafortunadamente desaparecidas. Desa pía receptora pasa a outra da que ten conta unha columniña e que ten un burato practicado que fai de sumidoiro. Outra fonte máis sinxela sitúase á beira do lavadoiro do que hoxe é a Biblioteca Municipal, antes casa de Fraga ou de Furruxe, familia que se fixo coa propiedade da horta do convento tras a desamortización”.

Allí, el Concello conserva una única pieza de titularidad municipal, a la que se sumarán estas nuevas, ahora donadas.

Esta fuente de la que se hace mención cuenta con “unha cara moi tosca que deita a auga pola boca como é común. É posible que unha peza reutilizada nun valo da rúa da Parra, moi próxima, e hoxe desaparecida, fose outra boca de fonte, aínda que a súa calidade maior fai pensar que con maior probabilidade proveña da vella igrexa de Santa Mariña de Ozo tras a súa ruína”.

A punto de perderse

Todo este sistema funcionó durante centenares de años, hasta que los propietarios de aquel recinto decidieron urbanizar la huerta y, desde los años 80, quedando destruido todo el tramo de canalización que cruzaba este terreno. Ya en el siglo XXI, se urbanizaron fincas próximas, antiguamente de cultivo, por las que también discurría esta gran estructura. De este último tramo se conservaron algunas piezas, estas de ayer, que pervivieron al aprovecharlas para cerrar el paso de vehículos en dos solares, las propiedades de los vecinos citados que ahora las ceden al Concello para esta recuperación.

Recuperan de una finca cinco piezas de un sistema hidráulico del convento franciscano que datan del siglo XVI

Te puede interesar