Rabuda, abofé, é palabra maltratada pola mesquindade do dicionario. Reducila a “mal xenio” é case un aldraxe á súa dignidade. Porque rabuda é moito máis: é forza con personalidade, irreverencia con propósito, teimosía lúcida que non pide permiso para existir pero si abre sendeiros para pensar. 

É palabra de orgullo, reivindicación da voz de todas as mulleres que cantan, escriben, narran e berran. Desde a tradición oral das nosas cantareiras ata o pensamento libre das xornalistas, das heroínas míticas ás loitadoras anónimas da rúa. Todas rabudas, todas necesarias. 

Porque estas son as letras que reclaman o dereito á insubmisión, ás que non baixan a cabeza nin andan con coidado por medo a incomodar. Letras teimosas, firmes, valentes. Que non sempre falan con xeito, pero, mira ti, fano con razón. Un atributo que lle acae como unha luva á personalidade, traxectoria e compromiso de Begoña Caamaño, escollida pola RAG para as Letras Galegas de 2026.

Tocaba decidir e así se fixo, conforme á tradición académica da primeira sesión tras o 17 de maio. Houbo competencia, porén cando a “Academia Galega locuta, causa finita”, que dirían os latinos. Mágoa é que se teña que cumprir esa norma non escrita dos dez anos de “rigor mortis” literario. Sería bo que esta honorábel institución buscara fórmulas complementarias para celebrar tamén a obra dos vivos, que poidan gozar do recoñecemento mentres aínda teñen pulso para escribir.

A figura da autora escollida dialoga hoxe cunha parte moi activa da profesión xornalística e literaria, trasladando outra experiencia diso. Cómplice dese tecido de voces que é a literatura, entregouse á narrativa sen desoír a interrogación da xornalista nin a esixencia da lectora. A súa é unha obra para a ética, para o movemento, para o pensamento crítico, para un país e un idioma que cultivou con precisión e esmero. A constante implicación con causas sociais perfila unha biografía movida por magnética paixón vital de lúcida intelixencia. Atenta lectora da realidade, audaz nas formulacións, vibrante no debate, mobilizouse na crítica da inxustiza, as opresións e os abusos do poder.

Debutou na madurez como narradora con “Circe ou o pracer do azul”, reescribindo mitos invertendo os seus roles clásicos, desde a perspectiva feminista. Seguiu “Morgana en Esmelle”, reflexión sobre ética e poder desde o mito, rematada moi pouco antes de que o cancro lle cortara o fío aos 50 anos.

A vindeira Festa das Letras celebrará, pois, á creadora e á xornalista. Esa que entendía o micro coma unha ferramenta de escoita, a pluma coma instrumento de precisión. Comprometida co idioma e co oficio, coa verdade e co rigor, con aquilo que aínda se chamaba servizo público, con esa convicción de que o xornalismo, se non molesta, é publicidade. Ela representa todos eses valores.

Rabuda, si. Con honra. Con letra firme. Con voz de país. Con letras rebeldes e necesarias como ela mesma. Celebraremos, xa que logo, unhas Letras Galegas rabudas. E bendita a hora.