Amexicana Feira Internacional do Libro (FIL), de Guadalaxara, é a cita editorial máis importante iberoamericana que acolle este ano á Asociación Galega de Editoras (AGE) como convidada de honra para profesionais do ámbito español. No marco deste prestixioso evento, o libro galego celebra un fito histórico: o centenario da edición moderna en Galiza. Un século de libros que se iniciou aquel 29 de novembro de 1924 coa creación da editorial LAR por Leandro Carré Alvarellos e Ánxel Casal, na Coruña, un proxecto que transformaría para sempre a nosa cultura escrita, precursora da Editorial Nós que uns anos despois faría historia dende Santiago de Compostela.

A representación galega nesta cidade azteca, capital do estado de Jalisco, inclúe eventos de alta relevancia e proxección. A conferencia do presidente da AGE, Henrique Alvarellos, marca un dos momentos destacados poñéndolle foco mundial á industrial editorial do noso país. Preséntase tamén o libro conmemorativo “100 anos de edición moderna en Galiza”, un xeito de recoñecemento ás raíces do sector. Ademais, a representación galega participa no Forum Edita, un espazo internacional que analiza os retos da edición, reforzando a presenza global da nosa lingua e cultura.

É tempo de lembrar que a historia da edición galega moderna comeza, precisamente, coa vontade de facer dos libros en galego unha industria, non só unha expresión cultural. LAR foi pioneira en estruturar coleccións temáticas, en coidar o deseño estético e en aplicar estratexias comerciais para achegar os libros a un público amplo. Aqueles primeiros volumes non só eran libros; eran ferramentas de identidade e resistencia. Tras a disolución de LAR, fundouse Nós, unha editorial que se convertería no símbolo máximo do galeguismo cultural durante a República, até o fatídico 1936.

O golpe de estado dos franquistas foi brutal, pero a edición galega non morreu. A diáspora tomou o seu facho aceso en cidades como Bos Aires ou México, mantendo viva a chama dunha cultura que se negaba a desaparecer. Co retorno da democracia, o sector renaceu e consolidouse, chegando hoxe a estar representado por 46 editoras que seguen o camiño aberto por aqueles pioneiros.

Non obstante, os desafíos seguen presentes. En 2024, o libro galego continúa loitando por unha dignidade que debería ser incuestionable. O mercado interno anda no 10% das vendas, cifra que reflicte unha falta de políticas públicas de apoio á lectura e ao sector editorial. Mentres outras linguas e culturas reciben recoñecemento e promoción, a galega segue a buscar o seu lugar nunha sociedade que aínda non normalizou de vez o galego como lingua de creación e consumo cultural.

Así e todo, hai futuro. A participación en eventos como é este magno certame da FIL, en México, representa un testemuño do talento e a capacidade de adaptación dun sector que segue soñando cun futuro mellor. Porque cada libro en galego que chega ás mans dunha persoa lectora é un acto de resistencia e un tributo ás figuras que, ao longo dun século, creron que a nosa cultura merece existir. Celebrar o seu centenario é, por riba de todo, renovar o compromiso co futuro do libro galego.